In september 2020 werd MolenWest, een nieuwe publieke ruimte vlak bij het Weststation in Brussel, ingehuldigd. Op een stuk braakliggend terrein voorzag men in infrastructuur voor kinderen en jongeren om te spelen. Het is een tijdelijk project, ontworpen door 1010 architecture urbanism.
Het Weststation in hartje Sint-Jans-Molenbeek is een intermodaal mobiliteitsknooppunt (metro, bus, tram, trein), en dus een belangrijke ontwikkelingssite voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Vlakbij ligt een braakliggend terrein van 13 hectare van een kilometer lang, dat eigendom is van Infrabel en de NMBS.
Dit voormalige goederenstation wordt onderbenut en werd aan een verkennend vooronderzoek onderworpen. Hierop volgde een Richtplan van Aanleg (RPA) dat de Brusselse regering in juni 2021 goedkeurde. Het plan voorziet in 90.000 m2 nieuwe gebouwen, waaronder publieke voorzieningen, commerciële ruimtes en 50 procent woningen. Een waterpark van 4.500 m2, groenvoorzieningen en verbeteringen voor de zachte weggebruiker staan eveneens op het programma.
Ondertussen
Het is binnen deze context dat op dit braakliggend terrein in september 2020 MolenWest werd gerealiseerd. Dankzij het wijkcontract Rondom Westpark en de gewestelijke subsidies besloot de gemeente, na overleg met de omwoners, een projectoproep te lanceren aan wijkverenigingen om een speelruimte te creëren voor kinderen en jongeren. Zeven verenigingen[i] delen het terrein en bieden er creatieve, sportieve en educatieve activiteiten aan die voor iedereen toegankelijk zijn.
Voor het tijdelijk gebruik van de site werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven door de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI), die de realisatie financierde. De wedstrijd werd gewonnen door 1010 architecture urbanism. Hun project bestaat uit het op afstand plaatsen van verschillende scheepscontainers, die door een transparante, boogvormige dakstructuur met elkaar worden verbonden. Daaronder kunnen allerlei activiteiten plaatsvinden. Er is ook een extra unit voor de conciërge, en de architecten bedachten ook de heraanleg van de directe omgeving en de omheining van de site.
Een ad hoc regeling
Architect Bert Gellynck van 1010au omschrijft het zo: “Ons plan was, gezien het tijdelijke karakter, om een verplaatsbare structuur te creëren waarin een speelruimte kon worden ondergebracht die niet alleen plaats bood aan jongeren – jongens én meisjes – maar ook aan jonge kinderen. Vandaar de omheining. Er zijn heel wat speelpleinen ingericht voor activiteiten bestemd voor jongens van 14 tot 16 jaar, maar wij wilden dat MolenWest toegankelijk zou zijn voor iedereen.”
Zes zeecontainers, gerecupereerd uit de haven van Antwerpen en met elkaar verbonden door een lichte, metalen structuur: meer is het eigenlijk niet. Voor Gellynck ging het erom “iets te bouwen dat impact heeft op de buurt. Vandaar de grootsheid en de vorm van de geprefabriceerde boogstructuren. Ze geven de site een nieuwe identiteit, en zijn van een afstand herkenbaar. Zo wekken ze nieuwsgierigheid bij de omwoners.” Dat is gelukt, gezien het succes van de activiteiten en de dynamiek die het project in de wijk heeft teweeggebracht.
Publieke ondersteuning
Het enthousiasme van de kinderen en jongeren uit de buurt is voelbaar. Zoals Samir, een jongerenwerker van de vzw Samen Voor Morgen, die alle activiteiten coördineert, uitlegt:“Na een sluiting van drie maanden vanwege corona, werd er een permanente bewaking voorzien bij de ingang van MolenWest om het terrein te beveiligen en het aantal kinderen in goede banen te leiden, zodat aan de gezondheidsvoorschriften kon worden voldaan.” Ook een moeder van twee jongens van 8 en 10 jaar toonde belangstelling voor het project: “De kinderen nemen met veel plezier deel aan de activiteiten, die deels in het Nederlands worden georganiseerd. Er zijn maar weinig plaatsen zoals deze in de buurt. Ze worden hier heel goed begeleid en kunnen zich echt uitleven.”
De containers zelf, die door de verenigingen gedeeld worden, dienen als opslagruimte voor toestellen, een keuken en een Fablab. Hier en daar werd de betonnering van het terrein opengebroken voor een paar groenperkjes. De verontreiniging van de bodem onder de betonplaat verhinderde helaas om nog meer te ontharden. Er werden hier en daar wel moestuinbakken geplaatst. En in de betondallen werd een speels patroon van greppels geslepen; het vormt een parcours waardoor water loopt, aangevoerd door twee grote regenwatertanks.
Deze kleine en schijnbaar eenvoudige ingrepen vormen samen een realisatie met impact op de buurt. Vandaar dat 1010au, dat een sterke band heeft met Molenbeek, ze heel belangrijk vindt.
[i] Centrum West D’Broej (jeugdcentrum), Sport2be (gratis sportactiviteiten voor jongens en meisjes), Samen Voor Morgen (dat alle verenigingen coördineert en een brede waaier aan activiteiten aanbiedt), La Rue (een begeleidingsproject voor woningrenovatie), FabWest (een uitloper van het FabLab van het Huis van Culturen), DWC Rondom Westpark: het Molenwest wijkcentrum, ABEF (een huiswerkschool op secundair niveau).
